Ισορροπημένη διατροφή-Λίπη και χοληστερόλη

Η σημασία του λίπους

Τα λίπη είναι εστέρες λιπαρών οξέων της γλυκερόλης. Ανάλογα με την εστεροποίηση της γλυκερόλης και το συνολικό αριθμό των λιπαρών οξέων μπορούμε να δούμε το σχηματισμό τριών κατηγοριών(μονοκυλογλυκερόλες , δυακυλογλυκερόλες , τριακυλογλυκερόλες).Το ανθρώπινο σώμα αποθηκεύει το λίπος μόνο με τη μορφή τριακυλογλυκερολών. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα λιπαρά οξέα έχουν ζυγό αριθμό ατόμων άνθρακα (16-18)τα οποία είναι συνδεμένα μεταξύ τους με αλυσιδωτή μορφή.

Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα έχουν τα άτομα άνθρακα συνδεμένα μεταξύ τους με απλούς δεσμούς. Αυτά αποτελούν και τους δομικούς λίθους του αποθηκευμένου λίπους. Τα κυριότερα κορεσμένα λιπαρά οξέα είναι το παλμιτικό οξύ, το στεατικό οξύ και το ελαικό οξύ.

Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν τα άτομα άνθρακα συνδεδεμένα μεταξύ τους με ένα η περισσότερους διπλούς δεσμούς.

Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν τα άτομα άνθρακα με διπλούς δεσμούς απομακρυσμένους όμως μεταξύ τους.Ο ανθρώπινος οργανισμός από μόνος του δεν μπορεί να προχωρήσει στη σύνθεση πολυακόρεστων λιπαρών οξέων τα οποία όμως είναι βασικά συστατικά για τη σύσταση των λιπιδίων βάση των οποίων δομούνται οι βιολογικές μεμβράνες. Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν τα φωσφογλυκερίδια, τα σφιγγολιπίδια, η χοληστερόλη και τα χολικά οξέα.

Λόγω της σημασίας που έχουν για τον ανθρώπινο οργανισμό ονομάζονται απαραίτητα λιπαρά οξέα. Αυτά πρέπει να εισέρχονται στον οργανισμό μέσω της τροφής. Τα δυο πιο σημαντικά λιπαρά οξέα είναι το λινελαικό οξύ και το λινελανικό οξύ τα οποία μπορεί να τα βρει κανείς στα φυτικά λίπη όπως η καρύδα.

Η χρησιμότητα της χοληστερόλης

Η χοληστερόλη έχει μεγάλη χρησιμότητα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι ο δομικός λίθος των ορμονών και ειδικότερα των στεροειδών, συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία χολικών αλάτων, στη δημιουργία της βιταμίνης D και είναι επίσης δομικός λίθος των κυτταρικών μεμβρανών. Παράγεται στο συκώτι (1g την ημέρα).Η χοληστερόλη εισάγεται στον ανθρώπινο οργανισμό επίσης μέσω των τροφών (400mg ημερησίως περίπου) και περιέχεται κυρίως στα αυγά, στο γάλα και στο κρέας.

Το έντερο απορροφά συγκεκριμένη ποσότητα χοληστερόλης και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση το ανθρώπινο σώμα να φορτίζεται με υπερβολικές ποσότητες. Η επαρκής πρόσληψη μέσω της τροφής στον αθλητή μπορεί να μειώσει την ποσότητα που είναι αναγκασμένο το συκώτι να συνθέσει.

Η επικινδυνότητα της χοληστερόλης

Η χοληστερόλη που βρίσκεται μέσα στο αίμα του ανθρώπινου οργανισμού μπορεί να διαταραχθεί κάθε φορά που συμβαίνει μια διαταραχή στο μεταβολισμό. Όσο περισσότερη χοληστερόλη υπάρχει στο αίμα τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για τη πρόκληση εγκεφαλικού επεισοδίου και εμφράγματος λόγω της αρτηριοσκλήρωσης που προκαλείται. Επίσης μπορεί από τον ίδιο λόγο να προκληθεί διαταραχή στην αιμάτωση. Όταν τα επίπεδα της χοληστερόλης ξεπερνούν τα 260mg/dl ο κίνδυνος της αρτηριοσκλήρωσης είναι πολύ πιο υψηλός σε σχέση με τα 200mg/dl ειδικά όταν αυτό συνδυάζεται με αυξημένη αρτηριακή πίεση, διαβήτη και κάπνισμα. Συνήθως η αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης προέρχεται από υπερβολική κατανάλωση τροφών με πολλές θερμίδες και από συνδυασμό μεταβολικών παραγόντων.

Η χοληστερόλη μεταφέρεται στο αίμα αφού πρώτα συνδεθεί με τις λιποπρωτείνες οι οποίες παίζουν το ρόλο του μεταφορέα. Είναι αυτές που θα πάρουν την τελική απόφαση αν η χοληστερόλη θα είναι χρήσιμη η επικίνδυνη. Οι λιποπρωτείνες διακρίνονται σε χαμηλής πυκνότητας Low-Density Lipoproteins LDL) και πολύ χαμηλής πυκνότητας (Very-Low-Density Lipoproteins VLDL).Με τα μόρια της VLDL η χοληστερόλη μεταφέρεται από το συκώτι στο αίμα και μετατρέπεται σε LDL).Αυτές οι λιποπρωτείνες και στις δυο μορφές τους τροφοδοτούν τα κύτταρα με χοληστερόλη. Αν όμως ο οργανισμός δεχθεί υπερβολικές ποσότητες τότε αυτές πηγαίνουν στα τοιχώματα των αρτηριών. Είναι η λεγόμενη ‘’κακή’’ χοληστερόλη.

Εκτός από την VLDL και την LDL στο αίμα κυκλοφορούν υψηλής πυκνότητας λιποπρωτείνες (High-Density Lipoproteins HDL) οι οποίες είναι σε θέση να μειώσουν τις LDL η ακόμα κα να τις εξαλείψουν από τα τοιχώματα των αρτηριών. Με αυτό τον τρόπο προλαμβάνουν μια πιθανή αρτηριοσκλήρωση . Αυτή είναι η λεγόμενη ‘’καλή’’ χοληστερόλη. Η σύνθεση αυτής της χοληστερόλης εξαρτάται από το σωματικό βάρος, τη σωματική δραστηριότητα και το κάπνισμα.