Ισορροπημένη διατροφή-Λιπαποθήκες και μεταβολισμός λιπών κατά την προπονητική επιβάρυνση

Στους άνδρες αθλητές το ποσοστό σωματικού λίπους σε σχέση με τη μάζα τους είναι περίπου στο 10% ενώ στους μη αθλητές στο 15%.Αντίθετα στις γυναίκες αθλήτριες το ποσοστό αυτό είναι περίπου στο 17% ενώ στις μη αθλήτριες περίπου στο 27%.Το λίπος στο σώμα αποθηκεύεται με τη μορφή τριακυλογλυκερολών στα λιποκύτταρα του λιπώδους ιστού καθώς και στις μυικές ίνες. Αυτό συμβαίνει συνήθως στους αθλητές που κάνουν αερόβια προπόνηση. Όπως ανέφερα και σε προηγούμενο άρθρο τα λίπη από μόνα τους είναι μια αποθήκη ενέργειας καθώς δίνουν σχεδόν διπλάσια ενέργεια από τους υδατάνθρακες και τις πρωτείνες. Το καλό με τα λίπη εκτός από αυτό είναι ότι μπορεί να αποθηκεύσουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας καθώς εξοικονομούν βάρος και μπορούν να συμπυκνώσουν τον όγκο. Για παράδειγμα 5kg λίπους σε ένυδρο ιστό χρειάζονται περίπου όγκο ίσο με 6 λίτρα. Αν η ίδια ποσότητα έπρεπε να παραχθεί από το σώμα σε μορφή γλυκογόνου τότε θα έπρεπε να γίνει σύνθεση 22,7kg γλυκογόνου. Το 1g γλυκογόνου είναι γνωστό ότι δεσμεύει περίπου 2,7g νερού και άρα θα απαιτούνταν σχεδόν 61 λίτρα νερού. Απο αυτά γίνεται κατανοητό ότι το λίπος στη συγκεκριμένη ποσότητα χρειάζεται 12 λίτρα αποθηκευτικού χώρου ενώ η ίδια ποσότητα σε υδατάνθρακες θα απαιτούσε 84!!.

Το καλύτερο παράδειγμα αποθήκευσης τόσο πολύ μεγάλης ποσότητας σε όγκο έχουν τα πουλιά που αποθηκεύουν το λίπος κάτω από τα φτερά τους και μάλιστα χωρίς να χρειαστεί να τραφούν. Η κατάλληλη αξιοποίηση αυτής της ενέργειας γίνεται με την αερόβια προπόνηση.

Λιπώδης ιστός

Το μεγαλύτερο τμήμα του λιπώδους ιστού είναι ο υποδόριος. Πάνω σε αυτό το τμήμα προστίθεται και το σπλαχνικό λίπος που απλώνει ένα μανδύα γύρω από τα όργανα του σώματος. Επίσης αρκετά μεγάλες ποσότητες λίπους έχουν τα όργανα που βρίσκονται στη κοιλιακή χώρα. Όλες αυτές οι ποσότητες λίπους δίνουν μια πολύ σημαντική ενεργειακή δύναμη στο σώμα της τάξης των 8000kcal/Kg περίπου. Όλα τα άτομα ανεξάρτητα από το αν γυμνάζονται η όχι διαθέτουν πολύ σημαντικά αποθέματα σε λίπος που μπορεί να φτάνουν ακόμα και τις 50000 θερμίδες.

Μυικό λίπος

Το λίπος αποθηκεύεται στους μύες με τη μορφή τριακυλογλυκερολών σαν σταγόνες δίπλα ακριβώς από τα μιτοχόνδρια. Τα μιτοχόνδρια είναι ο χώρος που γίνεται η καύση των λιπών με τη βοήθεια του οξυγόνου. Όταν ο αθλητής κάνει αερόβια προπόνηση τότε οι μυς που παίρνουν μέρος αυξάνουν τις αποθήκες λίπους τους και αυτό είναι πολύ σημαντικό όσο αφορά την κατανάλωση της ενέργειας που απαιτεί η αερόβια προπόνηση.

Μεταβολισμός των λιπών κατά την προπονητική επιβάρυνση

Ο αθλητής που υποβάλλει τον εαυτό του σε αερόβια προπόνηση με πρόγραμμα βελτιώνει την ικανότητα αξιοποίησης του λίπους ως πηγή ενέργειας από τους σκελετικούς μύες. Ένας αθλητής που κάνει σωστή διατροφή και προπόνηση βασικών αρχών χαμηλής η μέτριας έντασης για 35 λεπτά περίπου μπορεί να προσαρμόσει το μεταβολισμό των λιπών και να συμβάλλει στη μεγαλύτερη κινητοποίηση καθώς και στη εξοικονόμηση των υδατανθράκων. 

Η αερόβια προπόνηση βελτιώνει την ευαισθησία των λιποκυττάρων  κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αποδίδουν ελεύθερα λιπαρά οξέα στο αίμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ταχύτερη προσαρμογή στις ενεργειακές απαιτήσεις του οργανισμού και κάνει πιο εύκολη την απώλεια βάρους. Γενικά η προσαρμογή του μεταβολισμού των λιπών  είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα του αθλητή αντοχής καθώς η εξοικονόμηση ενέργειας μέσω του υδατάνθρακα μεταφέρει το σημείο κόπωσης του αθλητή πιο μακριά κάτι που άλλωστε είναι και το χαρακτηριστικό γνώρισμα των μαραθωνοδρόμων.

Κατά τη προπονητική επιβάρυνση ο οργανισμός σπαταλά ενέργεια  και προβαίνει σε κινητοποίηση ελεύθερων λιπαρών οξέων. Ολόκληρη αυτή η διαδικασία γίνεται με αργούς ρυθμούς. Μέχρι το σημείο που τα λίπη θα αρχίσουν να χορηγούν ενέργεια και να ολοκληρωθεί αυτή η αργή διαδικασία η ενέργεια χορηγείται από τους υδατάνθρακες.

Για κάποιον αθλητή είναι αρκετά 20 λεπτά για να θέσει σε πλήρη δράση το μεταβολισμό των λιπών. Ο κύκλος του κιτρικού οξέος παραμένει σταθερός λόγω της σταθερής αποικοδόμησης της γλυκόζης.

Για να συνεχίσει όμως να παραμένει σταθερός χρειάζεται μια ποσότητα υδατανθράκων ημερησίως που κυμαίνεται στα 135g περίπου.