Το φαινόμενο της αθλητικής φόρμας

Ως ενεργό μέλος διαφόρων φόρουμ συζητήσεων για τον αθλητισμό και αναγνώστης πολλών ιστοσελίδων και ιστολογίων, παρατήρησα ότι οι "δυτικοί" δεν είναι εξοικειωμένοι με την έννοια της αθλητικής φόρμας. Όταν λέω "δεν είναι εξοικειωμένοι" δεν εννοώ ότι δεν την έχουν βιώσει, αλλά μάλλον τους λείπει η γνώση και η εμπειρία για τον εντοπισμό και τον έλεγχό της.

Κάθε προπονητής γνωρίζει ότι είναι αδύνατον οι παίκτες του να αποδίδουν στην καλύτερη δυνατή κατάσταση για παρατεταμένο χρονικό διάστημα χωρίς υπερκόπωση, τραυματισμούς και έλλειψη κινήτρων που τελικά οδηγούν στην πτώση της απόδοσής τους. Ορισμένοι προπονητές έχουν αναπτύξει εξαιρετικές μεθόδους και αρχές στον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της διαδικασίας προετοιμασίας των αθλητών (η οποία αποτελείται από την προπόνηση, τον αγώνα και την αποκατάσταση που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ένα υποτιμημένο κομμάτι) λαμβάνοντας υπόψη αυτό το φαινόμενο. Ίσως αποκαλούν αυτό το φαινόμενο με διαφορετικά ονόματα, αλλά στην Ανατολική Ευρώπη ονομάζεται αθλητική φόρμα!

Υπάρχουν δύο τύποι αθλητικής μορφής: ατομική και ομαδική αθλητική φόρμα. Η ατομική αθλητική φόρμα είναι πιο αισθητή και η πιο εύκολη στον έλεγχο, αλλά η ομαδική αθλητική φόρμα είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί, αλλά ταυτόχρονα, αν αυτή τη στιγμή είστε σε κακή κατάσταση ως παίκτης, οι συμπαίκτες σας μπορούν να σας καλύψουν, οπότε βασικά η ομαδική φόρμα είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα των ατομικών αθλητικών μορφών, καθιστώντας την πιο πολύπλοκη.

Οι Ρώσοι έχουν καταβάλει τεράστια προσπάθεια για την εξερεύνηση και τον έλεγχο αυτού του φαινομένου. Σημειώστε ότι δεν το εφηύραν, το εξερεύνησαν (το ίδιο με το Έβερεστ - δεν το εφηύραν, το ανακάλυψαν, αλλά ήταν εκεί όλο αυτό τον καιρό όπου βρίσκεται ακόμα και τώρα). Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αυτό δεν σημαίνει ότι πολλοί προπονητές δεν το γνωρίζουν, απλώς δεν είναι εξοικειωμένοι με την έρευνα που έκαναν οι Ρώσοι, η οποία με τη σειρά της μπορεί να τους βοηθήσει να:

1.Προσδιορίσουν την κατάσταση της αθλητικής φόρμας.

2.Να προβλέπουν τη συμπεριφορά και τα αποτελέσματα των αθλητών τους σε μεγάλες διοργανώσεις.

3.Να ελέγχουν τις αθλητικές φόρμες και, ως εκ τούτου, να ελέγχουν την απόδοση των αθλητών τους.

4.Να βελτιώσουν τον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της διαδικασίας προετοιμασίας των αθλητών τους και έτσι να αυξήσουν την απόδοσή τους όταν μετράει περισσότερο.

Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό οι "δυτικοί" προπονητές (και οι Ευρωπαίοι προπονητές μας) να εξοικειωθούν με το φαινόμενο της αθλητικής φόρμας και την επίδρασή του στην απόδοση, τον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της διαδικασίας προετοιμασίας των αθλητών, που με τη σειρά του μπορεί να τους βοηθήσει να δημιουργήσουν καλύτερους παίκτες και καλύτερα αποτελέσματα στους πιο σημαντικούς αγώνες.

Αθλητική φόρμα

Η αθλητική φόρμα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται πολύ συχνά στην επιστημονική και ειδική βιβλιογραφία, στις ειδήσεις, στα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά ρεπορτάζ, στις συζητήσεις μεταξύ ειδικών, προπονητών και αθλητών. Οι περισσότεροι από αυτούς, ανεξάρτητα από την εξειδίκευσή τους, μπορούν να αξιολογήσουν αν κάποιος αθλητής ή ομάδα βρίσκεται σε κατάσταση αθλητικής φόρμας ή όχι, αλλά μόνο πολύ έμπειροι ειδικοί γνωρίζουν τις αρχές της ανάπτυξής της, τις φάσεις, τις διάρκειες, τις συνιστώσες της και, το πιο κρίσιμο, μπορούν να διαχειριστούν/ελέγχουν την αθλητική φόρμα και να προβλέψουν την πορεία της.

Τι είναι η αθλητική φόρμα; Ο ένας θεωρεί ότι είναι μόνο μια στιγμή στην καριέρα του αθλητή, όταν επιτυγχάνει το μέγιστο/καλύτερο αποτέλεσμα/αποτελέσματα- ο δεύτερος θεωρεί ότι είναι μια κατάσταση προετοιμασίας που επιτρέπει την επιτυχή απόδοση σε αγώνες- ο τρίτος θεωρεί ότι είναι η κατάσταση του αθλητή σε μια περίοδο που επιτυγχάνει υψηλά και σταθερά αποτελέσματα κ.λπ. Οι περισσότεροι ειδικοί δέχονται ότι η αθλητική φόρμα είναι η κατάσταση της βέλτιστης προετοιμασίας για αθλητικά επιτεύγματα, την οποία ο αθλητής επιτυγχάνει με την κατάλληλη προετοιμασία σε κάθε νέο επίπεδο αθλητικής τελειότητας. Έτσι, η αθλητική φόρμα είναι μια κατάσταση βέλτιστης (καλύτερης) προετοιμασίας, αλλά ταυτόχρονα είναι μια διαδικασία, διότι αλλάζει κατά τη διάρκεια της καριέρας του αθλητή παράλληλα με την αθλητική βελτίωση κάθε ατόμου. Με απλά λόγια, πρέπει να διακρίνουμε την αθλητική φόρμα στα στάδια του πρωτοπόρου, του δόκιμου, του νεαρού και του ανώτερου αθλητή, διότι κάθε επόμενο στάδιο αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο επίπεδό του. Με την εξέταση του ορισμού της αθλητικής φόρμας, είναι σαφές ότι δεν είναι σωστό να δηλώνουμε ότι ο αθλητής ή η ομάδα βρίσκεται σε "κακή, φτωχή φόρμα". Έτσι, ο αθλητής ή η ομάδα ΕΙΝΑΙ ή ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ σε κατάσταση αθλητικής φόρμας.

Το να βρίσκεστε στην κατάσταση της αθλητικής φόρμας και στον σωστό χρόνο, είναι το πιο κρίσιμο καθήκον που πρέπει να επιλύεται κατά τη διάρκεια της προπονητικής διαδικασίας από τον προπονητή και τους αθλητές! Μόνο αν λύσουν επιτυχώς αυτό το έργο, οι αθλητές μπορούν να επιτύχουν επαρκές, επιθυμητό και προγραμματισμένο αποτέλεσμα. Η πλειονότητα των αθλητών κατά τη διάρκεια της σεζόν (έτους) καταφέρνει να επιτύχει την κατάσταση της αθλητικής φόρμας, αλλά μόνο η μειοψηφία από αυτούς την επιτυγχάνει την κατάλληλη στιγμή - κατά τη διάρκεια των πιο σημαντικών αγώνων της σεζόν. Δυστυχώς, ορισμένοι αθλητές δεν επιτυγχάνουν καμία από τις δύο καταστάσεις, οπότε σύμφωνα με την αγωνιστική άποψη, πρόκειται για μια χαμένη χρονιά. Εξαίρεση σε αυτό είναι όταν οι ελίτ αθλητές που σκόπιμα ορίζουν το ετήσιο πρόγραμμα προπόνησης και το ημερολόγιο των αγώνων τους, για να επιτρέψουν την ξεκούραση και την αποκατάσταση μετά από πολυετή σκληρή προπόνηση και αγώνες (για παράδειγμα είναι το έτος μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες) .

Πρωταρχικό κριτήριο με το οποίο αξιολογείται η αθλητική μορφή είναι τα αποτελέσματα στους αγώνες.  Ο αγώνας είναι το καλύτερο τεστ, επειδή ενσωματώνει όλα τα στοιχεία της αθλητικής φόρμας. Στους αθλητικούς κλάδους, στους οποίους το αποτέλεσμα μετριέται αντικειμενικά (για παράδειγμα σε μέτρα ή δευτερόλεπτα) αυτό είναι σχετικά εύκολο να γίνει. Ο διακεκριμένος σοβιετικός αθλητής, προπονητής και επιστήμονας, Bondarchuk, κατέγραφε καθημερινά τα αποτελέσματα των σφυροβόλων που προπονούσε και με τη χρήση αυτής της μεθόδου κατάφερε να εντοπίσει και να ελέγξει την αθλητική τους φόρμα. Είναι γνωστό τι αποτελέσματα πέτυχαν οι αθλητές του σε μεγάλες διοργανώσεις. Ωστόσο, σε ακαθάριστους αθλητικούς κλάδους (π.χ. στους αθλητικούς αγώνες, στις πολεμικές τέχνες, στην αθλητική γυμναστική κ.λπ.) η αξιολόγηση της αθλητικής φόρμας είναι ουσιαστικά πολύπλοκη, διότι μαζί με πολλούς εξωτερικούς παράγοντες, το αποτέλεσμα εξαρτάται επίσης από την ποιότητα των αθλητικών αντιπάλων. Στην περίπτωση αυτή, την πιο αξιόπιστη αξιολόγηση της αθλητικής φόρμας του αθλητή ή της ομάδας μπορεί να δώσει ο προπονητής (ή ένα ζευγάρι από αυτούς). Ωστόσο, αυτό μπορεί να γίνει και από έμπειρους αθλητές.

Ένας διάσημος ποδοσφαιριστής ρωτήθηκε πώς ξέρει αν βρίσκεται σε αθλητική φόρμα ή όχι.

"Αν δεν είμαι σε κατάσταση αθλητικής φόρμας κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, έχω μόνο μία λύση. Όταν είμαι σε κατάσταση αθλητικής φόρμας - έχω τρεις". - απάντησε

"Αλλά τι γίνεται αν ο αντίπαλος διαβάζει και τις τρεις;" - Τον ρώτησαν ξανά

"Λοιπόν, σε αυτή την περίπτωση δέχεται γκολ, γιατί τότε κάνω πολύ απρόσμενη κίνηση και δίνω την μπάλα στον παίκτη της ομάδας μου, οπότε έχει εύκολη ευκαιρία να σκοράρει!"

Από αυτή τη σύντομη αλλά περιεκτική συνέντευξη μπορούν να εξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο αθλητής που βρίσκεται στην κατάσταση του αθλητισμού  είναι σε θέση να είναι δημιουργικός, να δημιουργεί και να εμφανίζει αυτό που αργότερα θυμάται, περιγράφει και εμπορεύεται. Εκτός από αυτό, ο αθλητής λειτουργεί σε επίπεδο που δεν είναι διαφορετικά προσιτό σε αυτόν, προπονείται με τέτοια ευκολία, αντέχει εύκολα μεγάλες σωματικές επιβαρύνσεις και λύνει τεχνικές/τακτικές εργασίες, ανακάμπτει γρήγορα, έχει μεγάλο κίνητρο, επιθυμεί να αγωνιστεί και πιστεύει στις δικές του δυνατότητες, πιστεύει στην επιτυχία.

Βασικά συστατικά της αθλητικής φόρμας είναι η σωματική, τεχνική, τακτική και ψυχολογική (νοητική) ετοιμότητα. Εκτός από αυτά, συνήθως αναφέρεται και η παιδαγωγική (εκπαιδευτική/θεωρητική) ετοιμότητα.  Εάν αυτά τα αναφερόμενα στοιχεία βρίσκονται στο απαραίτητο επίπεδο, μπορούμε να πούμε ότι ο αθλητής ή η ομάδα βρίσκεται σε κατάσταση υψηλής ετοιμότητας.

Δεν τίθεται θέμα ότι το υψηλό επίπεδο ετοιμότητας αποτελεί βασική προϋπόθεση της αθλητικής φόρμας. Ωστόσο, η αθλητική φόρμα και το υψηλό επίπεδο ετοιμότητας δεν πρέπει να ταυτίζονται ως συνώνυμα. Ορισμένοι αθλητές ή ομάδες μπορεί να είναι πολύ καλά προετοιμασμένοι σωματικά, τεχνικά, τακτικά και ψυχολογικά, χωρίς όμως να βρίσκονται σε κατάσταση αθλητικής φόρμας. Η ετοιμότητα είναι το θεμελιώδες στοιχείο της αθλητικής φόρμας, αλλά η κατάσταση της αθλητικής φόρμας απαιτεί αρμονία και ολοκλήρωση όλων των συνιστωσών της. Αυτή η ενότητα επιτυγχάνεται μέσω των αγώνων, και γι' αυτό υπάρχει το αξίωμα: Δεν υπάρχει αθλητική φόρμα χωρίς αγώνες! Πολλοί προπονητές ελίτ έχουν ένα τέτοιο σύστημα προετοιμασίας για τις πιο σημαντικές διοργανώσεις (για παράδειγμα Ολυμπιακούς αγώνες) στο οποίο προετοιμάζουν τους αθλητές τους με συμμετοχή σε πολυάριθμους αγώνες.

Υπό όλες τις κανονικές συνθήκες προπόνησης και ζωής ενός αθλητή, το επίπεδο ετοιμότητας, κατά τη διάρκεια μιας σύντομης χρονικής περιόδου, δεν μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά.  Ωστόσο, οι αθλητές συχνά, μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα (π.χ. 7 ημέρες) αποδίδουν πολύ διαφορετικά: μια φορά αποδίδουν εξαιρετικά και μια φορά πολύ άσχημα. Τι συμβαίνει, αναρωτιούνται συχνά οι αθλητές και οι προπονητές. Είναι προφανές ότι έχει συμβεί διάσπαση της αρμονικής σχέσης μεταξύ των συστατικών της αθλητικής φόρμας ή έχουν αλλάξει τα λειτουργικά συστατικά, τα οποία σε αντίθεση με το επίπεδο ετοιμότητας είναι πολύ προσιτά/ευπρόσβλητα για ταχύτερες αλλαγές. Συμβαίνει να βρίσκονται στη σφαίρα της ψυχολογικής (νοητικής) προετοιμασίας. Για παράδειγμα, είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί το κίνητρο και η συγκέντρωση του αθλητή για κάθε επόμενο αγώνα. Είναι γνωστό ότι ο μεγαλύτερος φόβος των προπονητών στα ομαδικά αθλήματα (αγώνες) είναι οι αγώνες που "κερδίζονται εκ των προτέρων". Και οι σκακιστές λένε ότι είναι το πιο δύσκολο να κερδίσουν "το παιχνίδι που έχει ήδη κερδηθεί". Εκτός αυτού, οι διαταραγμένες σχέσεις αθλητή-αθλητή, αθλητή-προπονητή, διοίκησης-προπονητή, διοίκησης-αθλητή κ.λπ. μπορούν επίσης να διαταράξουν/καταστρέψουν τη μορφή του αθλήματος ή ακόμη και να εμποδίσουν τους αθλητές να το επιτύχουν κατά τη διάρκεια της σεζόν. Σε αυτή την περίπτωση, η αλλαγή προπονητή (η οποία γίνεται συνήθως) ή κάποια άλλη αλλαγή μπορεί μερικές φορές να επηρεάσει θετικά τη γρήγορη αποκατάσταση του αθλήματος, αν ο προηγούμενος προπονητής είχε κάνει καλή δουλειά στην προετοιμασία των αθλητών. Ο νέος προπονητής - "θαυματοποιός - θαυματουργός", σε σύντομο χρονικό διάστημα δεν μπορεί να βελτιώσει ουσιαστικά το επίπεδο προετοιμασίας του αθλητή (η θεμελιώδης μορφή του αθλήματος χτίζεται πολύ καιρό, αργά και υπομονετικά), αλλά μπορεί να φέρει τα λειτουργικά στοιχεία στο απαραίτητο επίπεδο και να αποκαταστήσει την αρμονική τους σχέση. Αν οι αθλητές είναι "κακοί - σκουριασμένοι", ή με άλλα λόγια πολύ κακώς προετοιμασμένοι, τα θαύματα δεν γίνονται, κατά τα άλλα, είναι αδύνατο να επιτευχθούν γρήγορα τα επιθυμητά αποτελέσματα.  Χρειάζεται μεγάλη υπομονή, μεγάλη γνώση ακόμη και διαίσθηση για να μπουν όλα σε τάξη. Για τον νέο προπονητή, η έναρξη της εργασίας στη μέση της σεζόν είναι ασύγκριτα πιο δύσκολη από ό, τι στην αρχή της περιόδου προετοιμασίας, οπότε οι έμπειροι προπονητές επέλεξαν πολύ προσεκτικά αυτές τις επιλογές, επειδή ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο βασικός προσανατολισμός πρέπει να είναι η επιλογή των σημαντικότερων παραγόντων των αθλητικών αποτελεσμάτων στο συγκεκριμένο αθλητικό κλάδο και η πολύ κατευθυνόμενη, προσεκτικά δομημένη, εξειδικευμένη εργασία. Η επίλυση του μεγαλύτερου αριθμού προπονητικών εργασιών, που είναι χαρακτηριστική για την περίοδο προετοιμασίας, απαιτεί πολύ χρόνο και κατά κανόνα δεν υπάρχει πολύς.

Κάθε αθλητικός κλάδος έχει διαφορετικούς παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία σε αυτόν. Στους κυκλικούς αθλητικούς κλάδους, όπως η ποδηλασία, το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, η κωπηλασία κ.λπ., κυρίαρχος παράγοντας επιτυχίας είναι ο κατάλληλος τύπος αντοχής, ενώ η τακτική συμβάλλει πολύ λιγότερο. Στα ομαδικά αθλήματα ή στις πολεμικές τέχνες, η τακτική είναι πολύ σημαντική και έχει ίση σημασία με άλλους σημαντικούς παράγοντες (σωματική, τεχνική και ψυχολογική ετοιμότητα). Σε ορισμένους αθλητικούς κλάδους, ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η αθλητική τεχνική (δεξιότητα) κ.λπ. Η αθλητική μορφή εξαρτάται από το επίπεδο των κυρίαρχων παραγόντων, οπότε η ανάπτυξή τους θα πρέπει να έχει μεγάλη σημασία στην προπονητική διαδικασία.

Έχει παρατηρηθεί ότι οι αθλητικές μορφές έχουν σταδιακό (κυκλικό) χαρακτήρα. Θα μπορούσαν να εντοπιστούν τρεις φάσεις:

1.Φάση εισόδου στην αθλητική φόρμα,

2.Φάση διατήρησης (σχετική σταθερότητα) της αθλητικής φόρμας και

3.Φάση προσωρινής απώλειας της αθλητικής φόρμας.

Στην πρώτη φάση, η έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη της θεμελιώδους αθλητικής φόρμας, από την οποία η ποιότητα εξαρτάται από το επίπεδο της αθλητικής φόρμας. Στην αρχή, με περισσότερο όγκο, υπάρχει ξεχωριστή ανάπτυξη των φυσικών και τεχνικών/τακτικών ιδιοτήτων του αθλητή, αλλά με την πρόοδο ενσωματώνονται όλο και περισσότερο σε αγωνιστικές ασκήσεις (για παράδειγμα, οι ποδοσφαιριστές παίζουν σε δύο γκολ, οι μαχητές του τζούντο και του καράτε κάνουν sparr και παλεύουν κ.λπ.) Η φάση εισόδου στην αθλητική φόρμα διαρκεί διαφορετικά και συχνά εξαρτάται από το αγωνιστικό ημερολόγιο. Αν διαρκεί λιγότερο, τόσο μικρότερη θα είναι και η δεύτερη φάση - φάση της διατήρησης της αθλητικής φόρμας. Εξαιτίας αυτού, η επίπονη ειδική εργασία, με μεγαλύτερο σχετικά όγκο αγωνιστικών ασκήσεων στο συνολικό όγκο της προπονητικής διαδικασίας, μπορεί να εισάγει σχετικά γρήγορα τους αθλητές στην κατάσταση της αθλητικής φόρμας, αλλά στη συνέχεια δεν μπορούμε να υπολογίζουμε στη μεγαλύτερη διατήρηση της. Η μέθοδος αυτή δικαιολογείται στην περίπτωση που η αγωνιστική περίοδος αρχίζει με τη σειρά πολύ σημαντικών αγώνων, όπως οι προκριματικοί αγώνες για τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα στα ομαδικά αθλήματα. Σε αντίθετη περίπτωση, αν οι σημαντικοί αγώνες ξεκινούν αργότερα στη σεζόν, θα μπορούσε εύκολα να συμβεί ότι στην αρχή της αγωνιστικής περιόδου, αθλητής (ή ομάδα) έχει πολύ επιτυχημένες επιδόσεις σε λιγότερο σημαντικούς αγώνες, αλλά κακές επιδόσεις στους σημαντικούς. Είναι σύνηθες ότι μεταξύ αυτών που έχουν προπονηθεί "όπως ποτέ άλλοτε", η αθλητική φόρμα "εξαντλείται" κατά τη διάρκεια της περιόδου προετοιμασίας και κατά τη διάρκεια μερικών εναρκτήριων επίσημων αγώνων, και μετά από αυτό υπάρχει μόνο κατακόρυφη πτώση, η οποία είναι πολύ δύσκολο να σταματήσει...

Από τα παραπάνω γραπτά, φαίνεται καθαρά ότι η φάση της εισόδου στην αθλητική φόρμα συμπίπτει με την προπαρασκευαστική περίοδο. Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα. Εάν ο προπονητής ελέγχει πραγματικά την αθλητική φόρμα, ανάλογα με το ημερολόγιο των αγώνων, ο προπονητής μπορεί να παρατείνει τη φάση εισόδου στο πρώτο μέρος της αγωνιστικής περιόδου. Σε αυτή την περίπτωση, οι πρώτοι αγώνες έχουν σκοπό την προετοιμασία και τον έλεγχο και οδηγούν τους αθλητές σε υψηλότερο επίπεδο αθλητικής φόρμας. Όμως, επειδή σε ορισμένους αθλητικούς κλάδους οι βαθμοί δίνονται σε αυτούς τους αγώνες, αυτή η προσέγγιση ενέχει ορισμένους κινδύνους. Οι λογικοί προπονητές και οι αθλητές γνωρίζουν ότι είναι αναπόφευκτο να χάνουμε κάποια στιγμή σε λιγότερο σημαντικούς αγώνες για να πετύχουμε αργότερα τον κύριο στόχο. Υπάρχουν γνωστές ανάποδες καταστάσεις από την αθλητική πρακτική, όπου οι προπονητές και οι αθλητές "επιτίθενται" στα λιγότερο σημαντικά ρεκόρ, τα οποία μετρώνται μόνο με στατιστικά στοιχεία, και στη συνέχεια "δυστυχώς" χάνουν σημαντικό τρόπαιο από αντικειμενικά κατώτερους αντιπάλους.

Ο καθορισμός του κύριου στόχου της σεζόν απαιτεί ρεαλιστική εκτίμηση και αξιολόγηση των δυνατοτήτων του αθλητή ή της ομάδας. Οι αθλητές χαμηλότερου επιπέδου, θα πρέπει να επιδιώκουν την τύχη τους σε λιγότερο σημαντικούς αγώνες, όταν θα πρέπει να σχεδιάζουν την αθλητική φόρμα. Είναι ρεαλιστικό να υποθέσουμε, ότι αυτοί οι αγώνες θα έχουν προπαρασκευαστικό σκοπό για τους αθλητές της ελίτ, και αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατόν να τους κερδίσουν. Ωστόσο, σε αγώνες ομαδικών αθλημάτων, όπου ο πόντος δίνεται σε κάθε διοργάνωση, αυτός ο προσανατολισμός (να κερδίσουν οι καλύτεροι με οποιοδήποτε κόστος) μπορεί να αποβεί μοιραίος. Υπάρχει ένα παράδειγμα ποδοσφαιρικής ομάδας, πρωτάρηδων στην πρώτη κατηγορία, που έκανε μια σειρά από εκπλήξεις αποτελεσμάτων. Είχε θετική βαθμολογία με τα μέλη της "μεγάλης τετράδας" - και ένιωθε εκτός πρωταθλήματος! Στις εντός έδρας αναμετρήσεις της, έχασε κάθε παιχνίδι με άμεσους αντιπάλους για την επιβίωση στην κατηγορία, και αυτή η απώλεια δεν μπορούσε να αντισταθμιστεί με την επιτυχία απέναντι σε καλύτερους αντιπάλους.

Η δεύτερη φάση της αθλητικής φόρμας ονομάζεται συνήθως και φάση της σχετικής σταθερότητας, επειδή τα αποτελέσματα του αθλητή ταλαντεύονται κυρίως. Θεωρείται ότι οι αθλητές των κυκλικών αθλητικών κλάδων (εκτός από τους δρομείς μεγάλων αποστάσεων) βρίσκονται σε κατάσταση αθλητικής φόρμας αν επιτυγχάνουν αποτελέσματα όχι μικρότερα από 98%, ενώ οι αθλητές κυκλικής ταχύτητας-δύναμης 95-97% του καλύτερου αποτελέσματός τους. Στην καλύτερη περίπτωση, ο αθλητής επιτυγχάνει το καλύτερο αποτέλεσμα, το καλύτερο παιχνίδι, τον καλύτερο αγώνα του στον πιο σημαντικό αγώνα. Συμβαίνει ότι ένας μεγάλος αριθμός αθλητών επιτυγχάνουν τις καλύτερες επιδόσεις τους μετά από κύριες διοργανώσεις, ή ότι η ομάδα, μετά από μια σειρά αγώνων, χάρη σε αυτούς, εισέρχονται στην κατάσταση της αθλητικής φόρμας, αλλά όταν είναι ήδη αργά. Οι προπονητές, οι οποίοι δεν είναι εξοικειωμένοι με τις αρχές ανάπτυξης της αθλητικής φόρμας, συχνά δηλώνουν για τις εφημερίδες ότι είναι κρίμα που το πρωτάθλημα τελείωσε, επειδή η ομάδα του μόλις τώρα βρίσκεται στην κατάσταση της αθλητικής φόρμας. Αυτοί οι προπονητές δεν ελέγχουν τις διαδικασίες ανάπτυξης της αθλητικής φόρμας, αλλά εμφανίζονται εκτός της θέλησής τους, και κατά κανόνα, στον πιο ασήμαντο χρόνο.

Η δεύτερη φάση της αθλητικής φόρμας συνήθως συμπίπτει με την περίοδο των αγώνων. Το πρώτο πρόβλημα εμφανίζεται εάν η περίοδος ανταγωνισμού διαρκεί πολύ, επειδή η αθλητική φόρμα μπορεί να διαρκέσει μόνο 2-2,5 μήνες. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο δικαιολογείται η περιοδολόγηση της αθλητικής προπόνησης με δύο ή περισσότερες μικρότερες αγωνιστικές περιόδους, με ενδιάμεση ανάπαυση ζωτικής σημασίας για την αναγέννηση του αθλητή και την προετοιμασία του για το δεύτερο μέρος των αγώνων. Δεύτερο πρόβλημα προκύπτει όταν υπάρχουν δύο σημαντικοί παράλληλοι αγώνες, όπως συμβαίνει με τους αγώνες κυπέλλου και το τακτικό πρωτάθλημα σε αγώνες ομαδικών αθλημάτων. Οι προετοιμασίες για τους αγώνες κυπέλλου διαταράσσουν την κανονική προετοιμασία για τους αγώνες και βάζουν τον προπονητή στο δίλημμα ποιος πρέπει να είναι ο κατάλληλος στόχος.  Παρόμοιο πρόβλημα είναι οι προετοιμασίες για τα πλέι οφ.

Τονίστηκε ήδη ότι δεν υπάρχει αθλητική φόρμα χωρίς αγώνες, αλλά ταυτόχρονα οι αγώνες "εξαντλούν" την αθλητική φόρμα. Οι υπερβολικοί αγώνες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την αθλητική φόρμα.

Τρίτη φάση - η φάση της προσωρινής αθλητικής φόρμας που χάνεται. Η αθλητική φόρμα είναι αδύνατο να διατηρηθεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, διότι πρώτον, για να μπορέσουν οι αθλητές να επιτύχουν μεγαλύτερο επίπεδο στον επόμενο κύκλο, είναι απαραίτητο να "σπάσει" η παλιά αθλητική φόρμα και να οικοδομηθεί μια νέα. Δεύτερον, δεν είναι δυνατόν ο οργανισμός/σώμα να προσαρμόζεται συνεχώς, κατά τη διάρκεια παρατεταμένης χρονικής περιόδου, σε συνεχείς μεγάλες απαιτήσεις, διότι αυτός ο δρόμος οδηγεί κατευθείαν στην υπερπροπόνηση. Εκτός αυτού, η συνεχής εμφάνιση του ίδιου, ή παρόμοιου προπονητικού ή αγωνιστικού περιεχομένου οδηγεί σε ψυχολογική (νοητική) κόπωση. Οι αθλητές αγχώνονται, χάνουν την επιθυμία τους να προπονηθούν και να αγωνιστούν, έχουν ελάχιστα κίνητρα, κουράζονται πολύ πιο γρήγορα, αδυνατούν να λύσουν τεχνικές/τακτικές εργασίες, παραπονιούνται για κόπωση και αϋπνία κ.λπ. Όλα αυτά είναι σημάδια υπερπροπόνησης και εκτός αν είναι σημαντικά έντονα, η κατάσταση του αθλητή είναι αναστρέψιμη και δεν πρόκειται να αφήσει συνέπειες στην υγεία ή στον αθλητισμό (αποτελέσματα).

Κάποιος μπορεί να ρωτήσει πώς γίνεται να υπάρχουν κορυφαίοι αθλητές που κερδίζουν τις περισσότερες φορές. Βρίσκονται συνεχώς σε αθλητική φόρμα; Η απάντηση θα πρέπει να αρχικά να αναζητηθεί στο μεγάλο ταλέντο και τη σκληρή δουλειά τους, αλλά και σε σχετικά ‘’φτωχότερους’’ αντιπάλους, και εξαιτίας αυτού, χωρίς να βρίσκονται σε κατάσταση αθλητικής φόρμας είναι ικανοί να κερδίσουν τον μεγάλο αριθμό των αντιπάλων τους.

Οι καλύτεροι παγκόσμιοι αθλητές, οι οποίοι έχουν αγώνες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους (ιδιαίτερα οι τενίστες), προετοιμάζονται από αγώνα σε αγώνα χρησιμοποιώντας κυρίως συγκεκριμένες ασκήσεις και επιλέγοντας προσεκτικά τους αγώνες στους οποίους θα λάβουν μέρος - επιπλέον, οι ίδιοι (με τον προπονητή τους) δημιουργούν το δικό τους προσωπικό ημερολόγιο αγώνων και σχεδιάζουν την αθλητική τους μορφή κατά τη διάρκεια της σεζόν.

Θα πρέπει να γίνει μια διάκριση μεταξύ ατομικής και ομαδικής αθλητικής φόρμας.  Είναι πολύ πιο εύκολο να ελέγξουμε την ατομική αθλητική φόρμα, επειδή στην προπονητική διαδικασία είναι δυνατή η ατομική δοσολογία του φορτίου, η ρύθμιση της σχέσης μεταξύ όγκου και έντασης, η αναλογία μεταξύ γενικής προετοιμασίας, ειδικής προετοιμασίας και αγωνιστικής άσκησης, ο ακριβής έλεγχος των αποτελεσμάτων των εφαρμοζόμενων προπονητικών και αγωνιστικών φορτίων κλπ. Ωστόσο, τα λάθη στην προπονητική διαδικασία μπορούν δύσκολα να διορθωθούν. Στα ομαδικά αθλήματα, η αθλητική φόρμα μιας ομάδας δεν είναι ένα απλό άθροισμα ατομικών αθλητικών μορφών.  Η ομάδα δεν είναι η συλλογή των καλύτερων ατόμων, αλλά μάλλον μια ένωση ατόμων που λειτουργούν καλύτερα ως ομάδα. Και από αυτό προκύπτει, στις περισσότερες περιπτώσεις, η κατανόηση των αποφάσεων των προπονητών να κρατούν τον καλύτερο παίκτη σε εφεδρεία.   Ο προπονητής, σε αγώνες ομαδικών αθλημάτων, έχει τη δυνατότητα να αντικαταστήσει τον παίκτη που δεν βρίσκεται σε κατάσταση αθλητικής φόρμας με έναν που βρίσκεται. Με αυτή τη μέθοδο, είναι δυνατή η επέκταση της αθλητικής φόρμας της ομάδας. Σε σχέση με τα ήδη αναφερθέντα, είναι δυνατόν να εξαχθεί ένα ακόμη συμπέρασμα: είναι δυνατόν η ομάδα, κατά τη διάρκεια μιας αγωνιστικής περιόδου, λόγω των δυσαρμονικών σχέσεων μεταξύ των αθλητών, να μην εισέλθει σε κατάσταση αθλητικής φόρμας ή να βρίσκεται σε αυτήν για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Είναι πολύ ενδιαφέρον το ερώτημα ποιος θα πρέπει να είναι ο οδηγός για έναν προπονητή ομαδικών αγώνων στον εκ των προτέρων σχεδιασμό της αθλητικής φόρμας. Όλα τα μέλη της ομάδας (αθλητές), δεν είναι εξίσου σημαντικά σε αυτή την περίπτωση. Ο προπονητής θα πρέπει να προσανατολίζεται σε εκείνα τα άτομα που είναι οι κύριοι "φορείς" του μεγάλου αγωνιστικού φορτίου και θα πρέπει να ελέγχει την αθλητική προπόνηση ώστε να τους επιτρέψει να φτάσουν στην κατάσταση της αθλητικής φόρμας στον κατάλληλο χρόνο, διότι αυτό είναι η καλύτερη εγγύηση της αθλητικής επιτυχίας.

Ο αθλητής που βρίσκεται σε κατάσταση αθλητικής φόρμας, μπορεί εύκολα να αναγνωριστεί σύμφωνα με τα ακόλουθα σημάδια:

1.Ξεκινάει γρήγορα και εύκολα την προπόνηση, αντέχει εύκολα τα φορτία της προπόνησης, ιδιαίτερα συχνά τις αλλαγές στην ένταση.

2.Είναι σε θέση να εκτελέσει μια συγκεκριμένη μυϊκή εργασία σε ένα τόσο υψηλό επίπεδο δύναμης, ταχύτητας, αντοχής και επιδεξιότητας/συντονισμού/ευκινησίας, το οποίο δεν του είναι διαθέσιμο όταν δεν βρίσκεται σε κατάσταση αθλητικής φόρμας.

3.Είναι πολύ οικονομικός στην προπόνηση, ή με άλλα λόγια, δαπανά πολύ λιγότερη ενέργεια για την ίδια εργασία.

4.Λειτουργεί σε υψηλότερο επίπεδο τεχνικής/τακτικής ετοιμότητας- χωρίς προβλήματα και χρησιμοποιεί πολύ ορθολογικά όλο το "οπλοστάσιο" των δεξιοτήτων που διαθέτει- αλλάζει εύκολα από τη μία άσκηση στην άλλη και αυτοσχεδιάζει στην προπόνηση και στον αγώνα- κάνει πολύ λιγότερα λάθη.

5.Γρηγορότερη απόκτηση νέων δεξιοτήτων.

6.Μετά την προπόνηση και τον αγώνα, οι λειτουργίες του σώματός του αποκαθίστανται πολύ πιο γρήγορα.

7.Ο αθλητής βρίσκεται σε θετική συναισθηματική κατάσταση, έχει πολύ έντονη επιθυμία για άσκηση, είναι σε "αγωνιστική" διάθεση, πιστεύει στις ικανότητές του και επιθυμεί να αγωνιστεί.

8.Μπορεί να επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα.