Η λειτουργία των ενδοκρινών αδένων

Κατά την προεφηβική ηλικία σε αγόρια και κορίτσια  ο οργανισμός αναδιοργανώνεται και τίθενται σε εφαρμογή η λειτουργία των ενδοκρινών αδένων. Οι αδένες αυτοί παράγουν ορμόνες που εκκρίνονται στο αίμα και συμβάλλουν στην ανάπτυξη του οργανισμού. Η λειτουργία του θυρεοειδή αδένα, των επινεφριδίων και των γεννητικών αδένων  διεγείρεται από τις ορμόνες τις υπόφυσης. Στις ηλικίες 8-10 δεν υπάρχει επαρκείς ανάπτυξη των γεννητικών γνωρισμάτων και γι αυτό το λόγο η έκκριση των γεννητικών ορμονών είναι ελάχιστη. Με την ανάπτυξη τους όμως γίνεται ενεργοποίηση των γεννητικών αδένων που αναπτύσσει και άλλα χαρακτηριστικά όπως είναι η τριχοφυΐα στα γεννητικά όργανα. Στα αγόρια αυτή η ανάπτυξη αρχίζει στην ηλικία 10-11 ετών ενώ στα κορίτσια λίγο νωρίτερα. Το άλμα ωρίμανσης εμφανίζεται και ολοκληρώνεται νωρίτερα στα κορίτσια. Η αύξηση δε των εκκρίσεων των γεννητικών αδένων γίνεται μέχρι την ηλικία των 14 στα κορίτσια ενώ στα αγόρια μέχρι τα 17.Το τελικό όμως στάδιο ολοκληρώνεται στα 17 έτη όσον αφορά τα κορίτσια και στα 19 όσον αφορά τα αγόρια.

Οι πιο έντονες γεννητικές αλλαγές πραγματοποιούνται στη μεταβατική περίοδο. Η τεστοστερόνη που είναι αρσενική ορμόνη εκτός του γεγονότος ότι αναπτύσσει τα γεννητικά χαρακτηριστικά συμβάλλει και στην ανάπτυξη των οστών και των μυών. Επίσης είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος της στην αύξηση της σύνθεσης της αιμοσφαιρίνης καθώς και στη καλύτερη λειτουργία τόσο του καρδιαγγειακού όσο και του αναπνευστικού συστήματος. Όλες αυτές οι αλλαγές στην ανάπτυξη του οργανισμού αυξάνουν την ανοχή του στη προπονητική επιβάρυνση.

Από την άλλη μεριά τα κορίτσια έχουν θηλυκές ορμόνες που ονομάζονται οιστρογόνα. Η ανάπτυξη του σώματος τους και η γενικότερη οργανική τους ανάπτυξη ρυθμίζεται από τις ορμόνες των επινεφριδίων και τις υποφυσιακές ορμόνες. Γι αυτό το λόγο τα κορίτσια παρουσιάζουν πιο αυξημένο λίπος σε σχέση με τη μυική μάζα τους.

Στη μεταβατική περίοδο εκτός από τις σημαντικές οργανικές μεταβολές εμφανίζονται και μεταβολές που αφορούν τα εξωτερικά στοιχεία του σώματος .Αρχίζει επίσης σιγά-σιγά να διαφαίνεται μια ψυχολογική αστάθεια και  πιθανές συμπεριφορές αρνητικές απέναντι σε δασκάλους, προπονητές και σε γονείς. Η ενασχόληση με παιδιά αυτής της ηλικίας απαιτεί πολύ μεγάλη υπομονή και καλούς τρόπους συμπεριφοράς. Όπως ανέφερα και σε προηγούμενο άρθρο μου παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η προπονητική επιβάρυνση που θα δεχθεί ένα παιδί. Η κατάλληλη προπόνηση θα συμβάλλει στην ανάπτυξη του σώματος και των φυσικών ικανοτήτων του ενώ οι υπερβολές θα οδηγήσουν στο αντίθετο αποτέλεσμα. Η προπόνηση και η δημιουργία υποδομής στα παιδιά που σημαίνει πρακτικά μακροχρόνια και με ένταση οδηγεί στη πρόωρη ανάπτυξη του γεννητικού συστήματος στα αγόρια ενώ στα κορίτσια καθυστερεί την ωρίμανση αφού σε κοπέλες από 15-17 ετών μπορεί να μην παρουσιαστεί έμμηνη ρύση. Αυτό από μόνο του φτάνει για να σημάνει καμπανάκι στο κάθε προπονητή για το πόσο προσοχή χρειάζεται η προπονητική επιβάρυνση στις νεαρές αθλήτριες.

Άρα λοιπόν κατά τη σχεδίαση και την εφαρμογή ενός προπονητικού προγράμματος μιας νεαρής αθλήτριας ο προπονητής θα πρέπει να σταθμίσει τη κυκλική ροή του έμμηνου κύκλου της. Οι ικανότητες που έχει ο οργανισμός μιας αθλήτριας έχουν άμεση συνάρτηση με τις φάσεις του έμμηνου κύκλου. Στη προεμμηνοριακή και εμμηνοριακή φάση το καρδιαγγειακό της σύστημα αντιδρά αρνητικά στη μεγάλη φυσική επιβάρυνση και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στη συναισθηματική. Παράλληλα παρατηρείται πτώση στη μυική δύναμη και στη κινητικότητα της ενώ και η αποτελεσματικότητα της επηρεάζεται άμεσα. Παρόμοια συμπτώματα παρουσιάζονται και κατά τη φάση της ωρίμανσης μιας αθλήτριας κατά τη 13η-14η μέρα(κάθοδος του ωαρίου από τις ωοθήκες).Συμπερασματικά ο προπονητής πρέπει να γνωρίζει ότι η ένταση της προπονητικής επιβάρυνσης θα πρέπει να γίνεται μεταξύ της 5ης και 13ης μέρας του κύκλου της αθλήτριας και από τη 15η έως την 25η.Αυτό είναι ένα παράδειγμα για κύκλο 28 ημερών. Οι ημέρες 1-4, 13-14 και 26-28 προσφέρονται για μείωση της επιβάρυνσης.

Το πόσο γρήγορα ωριμάζει ο οργανισμός παίζει σημαντικό ρόλο στην προπόνηση. Σήμερα οι αθλήτριες και γενικά τα κορίτσια εμφανίζουν την πρώτη έμμηνη ρύση τους περίπου στα 13 τους χρόνια. Πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με τις μαμάδες και τις γιαγιάδες τους.Αυτό απαιτεί από τη μεριά των προπονητών πιο απαιτητική αθλητική ειδίκευση.

Μαζί με την πρώιμη ωρίμανση μπορεί να παρατηρηθούν και διαφορές μεταξύ της φυσικής και της διανοητικής ανάπτυξης ενός αθλητή. Άλλα αναπτύσσονται πιο γρήγορα σε σύγκριση με άλλα παιδιά της ηλικίας τους και άλλα πιο αργά. Απο αυτό το φαινόμενο γίνεται ο διαχωρισμός της βιολογική ηλικίας ενός παιδιού από τη χρονολογική. Η ανάπτυξη των δευτερευόντων στοιχείων του και το επίπεδο οστεοποίησης είναι σημαντικά στοιχεία διαχωρισμού. Κατά τη μεταβατική περίοδο λοιπόν τα παιδιά που παρουσιάζουν μεγαλύτερη δύναμη και ταχύτητα η γενικά αντιδρούν καλύτερα στη προπονητική επιβάρυνση είναι γιατί έχουν πιο γρήγορη γεννητική ωρίμανση και ανάπτυξη σώματος .Άρα λοιπόν κατά την επιλογή αθλητών πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη όχι μόνο η χρονολογική ηλικία αλλά και η βιολογική.

Τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό στην ηλικία περίπου των 12 ετών παρουσιάζουν μεγαλύτερα επίπεδα ανάπτυξης και δύναμης των μυών σε σχέση με παιδιά που δεν αθλούνται. Η μυική τους αίσθηση είναι πιο ανεπτυγμένη και μπορούν να συγκρατούν την αναπνοή τους μεγαλύτερο χρονικό διάστημα καθώς διαθέτουν μεγαλύτερο αναπνευστικό όγκο.

Οι ορμόνες που είναι υπεύθυνες για το ύψος τους και ειδικότερα η περιεκτικότητα τους είναι υψηλότερη σε αυτά τα παιδιά σε σχέση με αυτές του φύλου.

Στο φαινόμενο δε του υπερβολικού ύψους παρατηρούνται φαινόμενα κακής στάσης του σώματος με πολύ χαμηλή δύναμη επίσης και με ελάχιστα περιθώρια ανάπτυξης ταχύτητας και αντοχής που θα τους βοηθήσουν στο συντονισμό των κινήσεων. Η δε παροχή αίματος στους μυς που κάθε φορά εργάζονται είναι πολύ μικρότερη και αυτό τους κάνει επιρρεπείς στις αρρώστιες. Σε αυτά τα παιδιά το μπάσκετ θα κάνει πολύ καλό αν συνδυαστεί με μια σωστή προπόνηση που θα τους επιτρέψει να αναπτυχθούν με αρμονία.